کرسی مناظره با موضوع نقد و بررسی دیدگاه آیت الله جوادی آملی درباره ماهیت علم دینی برگزار می شود.
مناظره کنندگان: حجج اسلام دکتر محمدتقی سبحانی و دکتر حمید پارسانیا
دبیر علمی: دکتر ابراهیم علیپور
زمان: پنج شنبه پنجم بهمن ماه سال 96، ساعت 9:40
مکان: قم، ابتدای خیابان معلم، پژوهشگاه علم و فرهنگ اسلامی، تالار خواجه نصیر الدین طوسی.
سومین مدرسه زمستانی کلام اسلامی با موضوع نقد و بررسی مبانی وهابیت و داعش زیر برگزار می شود.
سخنرانان: حجج اسلام آقایان دکتر سید مهدی علیزاده موسوی، دکتر حسن ضیا توحیدی، دکتر عز الدین رضا نژاد
زمان برگزاری: 4 و 5 بهمن ماه 1396
مکان: زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده اقتصاد و مدیریت، تالار معراج.
تلفن: 31136319 - 054
نشست علمی: سنخیت علت و معلول از منظر کلام، فلسفه و عرفان
ارائه دهنده: حجت الاسلام حسن رمضانی
ناقدان: دکتر محمد تقی سبحانی، دکتر رضا برنجکار
دبیر علمی : دکتر بهرام دلیر
نشست علمی بررسی اندیشه های کلامی مرحوم کاشف الغطاء و رونمایی از مجموعه کلامی موسوعه ایشان برگزار می شود.
زمان: پنج شنبه 28 دیماه سال 96 راس ساعت 9 صبح
مکان: ابتدای خیابان معلم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، طبقه چهارم، تالار خواجه نصیر الدین طوسی.
حضور در این نشست برای عمموم آزاد می باشد.
دومین میزگرد با موضوع کتاب و امام برگزار می‌شود.
سخنرانان: حجج اسلام محمدتقی سبحانی و کاظم قاضی زاده
زمان: چهارشنبه 27 دی ماه 1396 ساعت 18
مکان: قم، بلوار شهید محمد منتظری، کوچه شماره 8، پلاک 12، موسسه معارف اسلامی امام رضا (ع)
حضور برای تمام علاقه مندان بلامانع است.
نشست علمی انگاره خودبسندگی طبیعت و قانون های آن برگزار می شود.
سخنرانان: دکتر میثم توکلی بینا، علیرضا جلالی فر
زمان: چهارشنبه بیست و هفتم دی ماه ۱۳۹۶، ساعت 18:15 الی 20:30
مکان: قم، بلوار جمهوری، کوچه 2، اولین فرعی سمت چپ، ساختمان انجمن های علمی حوزه، سالن همایش.
حضور در این نشست برای عمموم آزاد می باشد.
نشست علمی سنخیت علت و معلول از منظر کلام، فلسفه و عرفان برگزار می شود.
ارائه دهنده: حجت الاسلام حسن رمضانی
ناقدان: دکتر محمد تقی سبحانی، دکتر رضا برنجکار
دبیر علمی : دکتر بهرام دلیر
زمان: چهارشنبه بیست و هفتم دی ماه ۱۳۹۶، ساعت 9:30 الی 12
مکان: قم، بلوار 15 خرداد، خیابان شهید میثمی.
حضور در این نشست برای عمموم آزاد می باشد.
نشست علمی وضعیت تربیت ایمان مذهبی در نظام آموزش و پرورش برگزار می شود.
سخنران: دکتر محمدمهدی اعتصامی
دبیر علمی : دکتر علی شهبازی
زمان: یکشنبه بیست و چهارم دی ماه ۱۳۹۶، ساعت 18:30
مکان: قم، بلوار جمهوری، کوچه 2، اولین فرعی سمت چپ، ساختمان انجمن های علمی حوزه، سالن همایش.
حضور در این نشست برای عمموم آزاد می باشد.
نشست علمی نقد کتاب قاعده الواحد از دیدگاه متکلمان با حضور نویسنده حجة الاسلام دکتر محمد حسن قدردان قراملکی برگزار می‌شود.
ناقدین: حجج اسلام دکتر رضا برنجکار، دکتر اکبر اقوام کرباسی
زمان:چهارشنبه 20 دی ساعت 18:30
مکان: قم، بلوار جمهوری، کوچه 2، اولین فرعی سمت چپ، ساختمان انجمن های علمی حوزه، سالن همایش.
حضور برای عموم آزاد است.
دوره آموزشی درسگفتار های حضوری دوره زمستانه مدرسه آفاق برگزار می شود.
تاریخ علم کلام
استاد: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی
زمان: از سیزدهم دی ماه 1396 به مدت چهار هفته، چهارشنبه ها ساعت 18 الی 20
مکان: قم، ابتدای خیابان معلم، مرکز همایش های غدیر
نشست علمی سلسله نشستهای محاضرات فی الامامه و دفع شبهات المعارضین برگزار می شود.
سخنران: آیت الله سید علی میلانی
زمان: چهارشنبه شب ها ساعت 19
مکان: قم، صفاییه 34، فرعی اول سمت راست، پلاک 33
سخنرانی به زبان عربی می باشد.
نشست علمی نشست تخصصی محمد بن حنفیه و جریان تشیع اعتقادی در سده‌ی نخستین برگزار می شود.
سخنران: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی
زمان: پنجشنبه هفتم دی ماه ۱۳۹۶، ساعت ۹:۳۰
مکان: مشهد، دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، طبقه اول، گروه آموزشی فلسفه و کلام اسلامی مرکز تخصصی آخوند خراسانی
نشست علمی نشست تخصصی توسعه و تکامل فلسفه اسلامی (ضرورت و ابعاد) برگزار می شود.
سخنران: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی
زمان: چهارشنبه ششم دی ماه 1396، ساعت 12 الی 14
مکان: مشهد، دانشگاه فردوسی، دانشکده الهیات، سالن کنفرانس
بیستمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی مباحث اعتقادی فاعلیت خداوند متعال؛ تبیین آموزه وحیانی (خلقت) برگزار می شود.
سخنرانان: آیت الله سید جعفر سیدان و حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی
زمان: چهارشنبه ششم دی ماه 1396، ساعت 19
مکان: مشهد، خیابان آخوند خراسانی، کتابخانه عمومی قلم
نشست علمی تهافتات علم الکلام الجدید ؛ نحو تأصیل کلامی برگزار می شود.
سخنران: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی
دبیر علمی : شیخ شفیق جرادی
زمان: دوشنبه چهارم دی ماه ۱۳۹۶، ساعت 18
مکان: قم، انسجام ، کوچه 6، فرعی دوم ، سمت چپ ، پلاک 16، ساختمان معارف حکیمیه
سخنرانی به زبان عربی می باشد.
نشست نقد و بررسی باستان گرایی (بررسی تاریخی و نقد کلامی) برگزار می‌شود.
سخنرانان: حجت الاسلام دکتر رسول رضوی و دکتر سیدسعیدرضا منتظری
دبیر علمی: حجت الاسلام محسن هراتی
زمان: چهارشنبه 22 آذر ماه، ساعت 18 تا 20
آدرس: بلوار جمهوری اسلامی، کوچه 2، اولین فرهی سمت چپ، ساختمان انجمن های علمی حوزه- سالن همایش
نشست رابطه فلسفه و کلام؛ ضرورت‌ها و نقدها برگزار می‌شود.
ارائه دهنده: دکتر ابراهیم علیپور
ناقدان: حجج اسلام عسکری امیری سلیمانی، قدردان قراملکی
دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلیمین اقوام کرباسی
زمان: دوشنبه 20 آذر، ساعت 9:30 تا 12
مکان: بلوار امین، میدان ارتش (ایران مرینوس)، انتهای کوچه یک الغدیر، مرکز تربیت مدرس حضرت صدیقه کبری
نشستهای فلسفی کلامی - گروه آموزشی فلسفه و کلام مرکز تخصصی آخوند خراسانی
موضوع: جهم بن صفوان و نفی صفات الهی
سخنران: آقای داود درویش نیا
زمان: دوشنبه 13 آذر ساعت 18 تا 20
مکان: مشهد، خ شهید رجایی، دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، طبقه دوم، اتاق جلسات
«شرکت برای تمام علاقه‌مندان آزاد است»
درس: «تاریخ کلام امامیه» (مدرسه‌ی مدینه)
مدرس: دکتر محمدتقی سبحانی
زمان: سال 1393 تا کنون
* این مطلب در حال تکمیل است.
| ردیف | عنوان | دریافت | توضیحات | متن |
| 1 | جلسه 49 (1396/08/30) | دریافت | حجم: 20.7 مگابایت | |
| 2 | جلسه 50 (1396/09/14) | دریافت | حجم: 24.1 مگابایت | |
| 3 | جلسه 51 (1396/09/21) | دریافت | حجم: 26.3 مگابایت | |
| 4 | جلسه 52 (1396/09/28) | دریافت | حجم: 25.3 مگابایت | |
| 5 | جلسه 53 (1396/10/05) | دریافت | حجم: 27.2 مگابایت | |
| 6 | جلسه 54 (1396/10/12) | دریافت | حجم: 22.6 مگابایت | |
| 7 | جلسه 55 (1396/10/19) | دریافت | حجم: 25.2 مگابایت | |
| 8 | جلسه 56 (1396/11/03) | دریافت | حجم: 24.5 مگابایت |
PDF |
| 9 | جلسه 57 (1396/11/10) |
دریافت |
حجم: 29.8 مگابایت | |
| 10 | جلسه 58 (1396/11/17) |
دریافت |
حجم: 27.4 مگابایت | |
| 11 | جلسه 59 (1396/11/24) |
دریافت |
حجم: 23 مگابایت | |
| 12 | جلسه 60 (1396/12/09) |
دریافت |
حجم: 43.7 مگابایت | |
| 13 | جلسه 61 (1396/12/22) |
دریافت |
حجم: 48.6 مگابایت | |
| 14 | جلسه 62 (1397/01/21) |
دریافت |
حجم: 40.8 مگابایت | |
امکان‌سنجی تعریف علم در قرآن
سخنرانان: دکتر شعبان نصرتی، دکتر محمد رکعی
دبیر علمی: دکتر هادی کمال عزت
به گزارش روابط عمومی انجمن کلام اسلامی حوزه، نشست علمی "امکان‌سنجی تعریف علم در قرآن" با حضور حجت الاسلام دکتر شعبان نصرتی و حجت الاسلام دکتر محمد رکعی روز یکشنبه در سالن همایش انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد.
حجت الاسلام دکتر شعبان نصرتی از اعضای انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه و عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در ابتدای این نشست گفت: ما در سه بازه تخصصی، متن و عرف می‌توانیم دنبال تعریف علم بگردیم که هر کدام نیز ابزار خود را لازم دارد.
وی با تاکید بر اینکه درک هر مفهومی از متن نیازمند قواعد و مبانی است افزود: براساس قواعد و مبانی به دنبال کشف از قرآن هستیم و ممکن است بگوییم قرآن اصلا در صدد بیان علم نبوده است و ممکن است هم بگوییم قرآن درصدد این کار بوده که البته وقتی قاعده داشته باشیم برای ما تفاوتی ندارد. مانند باستان‌شناسی که در این عرصه تحقیق دارد ولی ممکن است سازندگان شهر قدیمی، هیچ قصدی برای بیان موضوع خاصی نداشته‌اند ولی باستان‌شناس دنبال گمشده خود در فعالیتش می‌گردد.
ایشان با بیان اینکه ما در برداشت و تعریف علم از قرآن کاری با عرف امروز و عرب جاهلی نداریم اظهار داشت: ما فارغ از اینکه ماتن قرآن هدف انتقال معنا را داشته است به دنبال این هستیم که با ابزار زبانی نیات ماتن را کشف کنیم البته نباید در ارزیابی تعاریف در سطوح گوناگون، آن‌ها را با هم خلط کنیم.
عضو انجمن کلام اسلامی حوزه در ادامه افزود: ما عرف را اگر به عنوان فرهنگ غالب در نظر بگیریم در این صورت اگر مراد این است که قرآن از فرهنگ آن دوره تاثیر گرفته این مطلب برای ما قابل پذیرش نیست ولی عرف را به این معنا می‌پذیریم که قرآن، زبان عام است و نباید عرف را خاص کنیم؛ قرآن جهانی است، لذا ما قرآن را ناظر به عرف عام می‌بینیم.
وی اظهار داشت: اگر رگه‌هایی از یک مفهوم در هر متنی فارغ از آن که متن دنبال ارایه تعریف از آن مفهوم بوده یا نبوده مشاهده کنیم می‌تواند راه را برای ما باز کند و ما به دنبال آن چیزی که می‌خواهیم که در اینجا تعریف علم و امکان آن از قرآن کریم است برویم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و جدیث با بیان اینکه زبان قرآن، زبان عام است تصریح کرد: ما در تعریف الزاما لازم نیست که دنبال عنصر مشترکی بگردیم و بگوییم هر چیزی که این عنصر را دارد در دامنه تعریف می‌گنجد همان طور که در فارسی نیز وقتی می‌خواهیم یک تعریف برای مفهومی بیابیم لزوما همه افراد شمول در تعریف ویژگی های مشترک زیادی با هم ندارند.
ایشان در ادامه افزود: باید از قرآن بسندگی پرهیز کرده و نباید خود قرآن را در پرداختن به مفاهیم جهان‌بینی کافی بدانیم، زیرا سنت و عترت مکمل فهم قرآن کریم هستند بنابراین در ارائه تعریف از علم نیز ما بی‌نیاز از این موضوع نیستیم.
وی اظهار داشت: ایزوتسو در تحقیقات خود، در مفاهیم گوناگون آگاهانه و یا نا خودآگاهانه به متون تفسیری می‌پردازد؛ شیعه و سنی نیز برای قرآن، متون تفسیری قائل هستند اگرچه اختلاف ما با اهل سنت این است که ما ائمه را مفسر واقعی قرآن می‌دانیم ولی آنان صحابه و تابعین را هم داخل کرده‌اند پس اگر بخواهیم همه دقیقه‌ها را از قرآن انتظار داشته باشیم از لحاظ منهجی و روشی درست نیست ولی از قرآن شروع می‌کنیم و نقاط ابهام را با ابزارهای دیگر مانند روایات رفع می‌کنیم.
دکتر نصرتی در ادامه گفت: روش بنده در امکان‌سنجی تعریف علم ابتدا داشتن مسئله آن هم بر اساس علومی مانند فلسفه و ... بوده است و وقتی با مسایل سراغ قرآن رفتم، ملاحظه کردم می‌شود از قرآن به پاسخ‌هایی برسیم ولی اگر بدون داشتن مسئله سراغ تعریف مفهومی برویم ممکن است به جایی نرسیم.
وی با اشاره به جایگاه علم و تعریف آن در قرآن عنوان کرد: آیات قرآن بیشتر بر علم اعطایی و عندالله و وحیانی اشاره و تاکید کرده است که نمونه‌های آن در تعابیر قرآنی: «... وَلَا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ...»؛ «وَسِعَ رَبِّی کُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا»، «رَبَّنَا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَعِلْمًا»، «وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»، «وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْمًا» و «وَسِعَ رَبُّنَا کُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا» وجود دارد.
ایشان اظهار داشت: در تعریف علم از بیان ویژگی‌های این آیات مدل‌سازی کرده و معتقدم ویژگی اصلی علم بر این اساس، احاطه عالم بر معلوم است. برخی گفته‌اند که در احاطه علمی عالم به معلوم، کار را خدا انجام می‌دهد که البته ظاهر قرآن آن را تایید نمی‌کند، بنابراین احاطه به دست عالم است ولی آیا هر نوع احاطه‌ای را می‌توان، علم دانست.
عضو انجمن کلام اسلامی حوزه در پایان سخنان خود با تاکید بر این که عرف عام شامل؛ سنین گوناگون، جنسیت‌های گوناگون، دانش‌های گوناگون و ... است گفت: عرف عام شامل؛ سنین گوناگون، جنسیت‌های گوناگون، دانش‌های گوناگون و ... است زیرا مخاطب اصلی قرآن همه بشر است، عده‌ای از دانش‌های زبانی دنبال کشف قواعد از عرف بودند؛ ولی عرف همیشه زایاست و دانش‌هایی که از استقراء میدانی به دست آمده عرف نامیده می‌شود.
حجت الاسلام دکتر محمد رکعی، از اعضای انجمن کلام اسلامی حوزه و عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان دیگر سخنران این نشست گفت: وقتی بحث از امکان‌سنجی تعریف است ما باید گونه‌هایی از تعریف را ارایه دهیم تا براساس آن اقدام به این کار کنیم.
وی با اشاره به «تعریف» در علم منطق بیان کرد: منطقیون هم معترف‌اند که ما به ذاتیات یک شیء نمی‌رسیم بنابراین باید به اعراض خاص یک شیء اکتفا کنیم و ویژگی های آن را برشماریم که در زبان‌شناسی نیز با عنوان شرایط لازم و کافی از آن یاد می‌شود.
ایشان در ادامه اظهار داشت: به دلایلی روش‌های دیگری هم در تعریف رخ داده است؛ یکی روشی است که ویتگنشتاین به آن اشاره کرده و گفته ما باید به شرایط خاصه یک شیء آن هم به نحو خانوادگی توجه داشته باشیم و اشیاء را در رابطه با یک خانواده تعریف کنیم، مثلا برای شناسایی مفهوم بازی، بازی‌های مختلفی داریم و بعضی ابزار و آلاتی دارد و برخی ندارد بنابراین باید ویژگی‌های مشترک میان همه این بازی‌ها را کشف و بعد تعریفی ارایه دهیم.
عضو انجمن کلام اسلامی حوزه تصریح کرد: البته با پیشرفت‌های زبان‌شناسی روش دیگری هم برای تعریف مطرح شده که قدمت آن بیش از 50 سال نیست و آن تعریف پیش نمونه و یا براساس نمونه است.
ایشان عنوان کرد: گاهی تعریف ما مفهومی و گاهی براساس مصداق خارجی است؛ مثلا اگر بخواهیم پرنده را تعریف کنیم آن را با مفاهیم تعریف می‌کنیم ولی گاهی نیز تعریف با مصادیق انجام می‌شود یعنی مصداق یک پرنده مانند گنجشک را نشان فرد می‌دهیم.
وی ادامه داد: از گنجشک تا پنگوئن همه در دایره پرنده می‌گنجند اما نمی‌توان تعریفی از مفهوم پرنده به دست دهیم که شامل همه شود، لذا شرطی که در اغلب موارد صدق می‌کند پیش نمونه قرار داده و سایر موارد را با آن می سنجیم.
عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث تصریح کرد: تلاشی که قرار است ما برای تعریف علم در قرآن و متون دینی انجام دهیم می‌تواند براساس هر کدام از این روش‌ها باشد و هیچ‌کدام را رد نمی‌کنیم.
وی با بیان اینکه شبکه معنایی ایزوتسو و روش‌های دیگری نیز برای مباحث معناشناختی وجود دارد عنوان کرد: حتما برای بررسی یک مفهوم در قرآن باید یک روش داشته باشیم تا نظام معرفتی قرآن را از خود قرآن ارائه دهیم نه اینکه تعاریفی از بیرون بیاوریم و آن را وارد متن قرآن کنیم.
ایشان با بیان اینکه مباحث معناشناسی همدیگر را تقویت می کنند اظهار داشت: نظریه ایزوتسو به دیدگاه‌های ساختارگرایی مکتب بن باز می‌گردد؛ ایزوتسو در قرآن روشی را برای دریافت معنا ارایه کرد که حوزه تصوری است ولی مکاتب دیگری مانند دانمارک و ... نیز برای این بررسی وجود دارد.
عضو انجمن کلام اسلامی حوزه در ادامه گفت: برای برداشت از متن، استفاده از دیدگاه ایزوتسو لازم است به این علت که برای کشف معنا از متن لازم است حتما راهکاری داشته باشیم که براساس دیدگاه‌های وی، این امر محقق می‌شود زیرا ایزوتسو با وجود معایبی که در روش وی دارد بهترین روش در تعریف از متن را نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: برای به دست آوردن نظام معرفتی قرآن و روایات، ما نمی‌توانیم این دو را مانند متن آموزشی در نظر بگیریم که فرایند و گونه‌ها را مانند منابع آموزشی دسته‌بندی ارایه داده باشند؛ برای این کار باید به روایاتی مراجعه کنیم که اگرچه ممکن است در حیطه انسان‌شناسی نباشند ولی بر چیزی که ما دنبال آن هستیم دلالت دارند.
ایشان با اشاره به مفهوم علم در روایات عنوان کرد: روایاتی در حوزه خداشناسی و محدودیت عقل وجود دارند که بر انواع و انحاء علمی تاکید دارند که مورد تاکید قرآن است لذا باید بگوییم واژه‌هایی که در قرآن و روایات بیان شده بسیار گسترده هستند.
دکتر رکعی در ادامه سخنان خود گفت: قرآن بخشی از علوم را علوم احاطی ذکر کرده که در روایات نیز موید داریم؛ مفاهیمی مانند احاطه که بر نوع خاصی از علم دلالت دارد؛ مثلا در محدویت عقل در شناخت خدا آمده «ولا تحیط به الافکار؛ قد عجزت العقول عن الوقوف بها»؛ یعنی عقل حتی به صفات خدا هم نمی تواند وقف یابد.
ایشان در ادامه ابراز داشت: نوع دیگری از علم در روایات علم تصوری است البته این تصور با معرفت‌شناسی فلسفی متفاوت است؛ در روایات هر علمی که از یک تشابه در ذهن ایجاد شود علم شناخته می‌شود همچنین تخیل نوع دیگری از علم در روایات است.
وی افزود: نوع دیگر علم، علم قیاسی در روایات است که به نظر می‌رسد قیاس فقهی است که براساس تشبیه ایجاد می‌شود؛ روایات همچنین، وصف را علم می‌داند ضمن اینکه علم نشانه‌ای، از علوم درجه بالا در قرآن و روایات است.
عضو انجمن کلام اسلامی حوزه در پیان تصریح کرد: تفکر در دید قرآن، رفت و آمد میان معلومات و مجهولات نیست و مفهوم خاص خود را دارد، لذا در نظام معرفتی قرآن، ما با مفهومی از علم سر و کار داریم که باید از قرآن و روایات استخراج شود و این نوع تعریف، امکان دارد و می‌توان علم را تعریف کرد ولی ابزار و روش و نظامی دقیق در این مسئله لازم است نظامی که مستقل است و تکیه بر پیش‌فرض‌های دیگری ندارد.
لازم به ذکر است نشست علمی "امکان‌سنجی تعریف علم در قرآن" به همت انجمن کلام اسلامی حوزه، دبیرخانه اولین کنگره قرآن و علوم انسانی و دبیرخانه انجمن های علمی حوزه و با حضور حجت الاسلام دکتر شعبان نصرتی و حجت الاسلام دکتر محمد رکعی روز یکشنبه 30 مهر ماه ساعت 18:30 الی 20:30 در سالن همایش انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد.
